"Horum omnium fortissimi sunt Belgae ???"

History, archaeology, historiography, peoples, and personalities of ancient Rome and the Mediterranean.

Moderator: Aldus Marius

"Horum omnium fortissimi sunt Belgae ???"

Postby Quintus Pomponius Atticus on Sat Apr 17, 2004 5:48 pm

Salvete,

Hieronder een samenvatting voor eigen studiegebruik (en dus ietwat lapidair en beknopt) van een artikel uit A. Morelli (ed), De grote mythen uit de geschiedenis van België, Vlaanderen en Wallonië, Epo, 1996, p. 25-36 (voor wie het volledig relaas met alle feiten en nuances wil lezen).

Valete,

Q. Pomponius Atticus

---***---

Volgens Caesar zijn de Belgen slechts zo geducht omdat ze zo barbaars en ruw zijn : 1) ze wonen ver van de Provincia, 2) handelaren geraken er niet om hun goederen te verspreiden en 3) ze zijn voortdurend in oorlog met hun naburen, de Germanen.

Het woongebied van de Belgen van toen, ten noorden begrensd door de Rijn, ten zuiden door Seine en Marne, en van noord naar zuid door de Maas, correspondeert trouwens allesbehalve met het België van nu.

Bovendien moeten we ook de motieven van De Bello Gallico, toch een politiek gemotiveerd geschrift, in acht nemen : in Rome bekritiseren zijn tegenstanders Caesar’s wreedheid in zijn optreden tegen de Galliërs. De tegenstander moet dus ontmenselijkt worden, voorgesteld als woest en beestachtig, een typering waarin onverschrokkenheid in de strijd, die bovendien Caesars overwinningsprestatie opwaardeert, vanzelfsprekend een element is.

Later zullen de “oude Belgen” nog voor een ander doel aangegrepen worden : het zich beroepen op een historisch precedent van “België”, dat eigenlijk slechts min of meer toevallig ontstaan was door toedoen van de grote mogendheden. Vlak na Waterloo vertoont het Caesarbeeld in de literatuur trouwens opvallend veel gelijkenissen met dat van Napoleon.

Vaak stelt men in de oude literatuur de Belgen als een eenheid voor, die onder het motto “eendracht maakt macht” optraden tegen de invaller. In werkelijkheid waren de stammen die Caesar onder de noemer “Belgen” groepeert echter diep verdeeld. Zo sloten de Remi (uit Reims, dus al niet in wat nu België is) zich uit schrik aan bij de Romeinen en toonden ze zich zelfs bereid hun broeders, de Suessionen, met wie ze leiders en wetten deelden, te verraden.

Ook met het weerstandsvermogen van onze voorouders in die strijd was het poverder gesteld dan soms voorgesteld worden. In nauwelijks twee veldslagen werden ze moeiteloos in de pan gehakt. Dit alles, de combinatie van gemakkelijk succes en verdeel-en-heerspolitiek, doet wat denken aan de koloniale veroveringen in Amerika of het optreden van onze eigen generaals in Kongo.

Na WO I wordt het accent gelegd op de “beschaving” die de Romeinen onze gewesten brachten, in scherp contrast met de barbarij van de “Germanen” (lees gerust “voorouders van de Duitsers”). De tweedeling tussen een “Latijns-beschaafd” en “Germaans-barbaars” element in België werd overigens ook aangegrepen om de geschiedenis vanuit een Wallingantisch perspectief voor te stellen.
Quintus Pomponius Atticus
Praetor

"Ars longa, vita brevis" - Hippocrates
Quintus Pomponius Atticus
Senator
Senator
 
Posts: 500
Joined: Wed Aug 28, 2002 6:03 pm
Location: Belgica

Postby Gnaeus Dionysius Draco on Sat Apr 17, 2004 11:46 pm

Ik wil er mijn voet nu niet inzetten maar is dit soort debunking niet een beetje oud, intussen?

Bovendien, zelfs al is België een kunstmatige creatie... bvb Duitsland (en het Duits) is dat ook hoor... ik vind het een beetje een zwak argument. Maar soit.

Draco
Gn. Dionysius Draco Invictus
User avatar
Gnaeus Dionysius Draco
Curialis
Curialis
 
Posts: 1618
Joined: Fri Aug 30, 2002 8:04 pm
Location: Belgica

Postby Quintus Pomponius Atticus on Sun Apr 18, 2004 9:00 am

Salve Draco aliique,

Ik wil er mijn voet nu niet inzetten maar is dit soort debunking niet een beetje oud, intussen?


Vreemd argument. Ook al is rationaliteit niet in elk tijdperk evenzeer en vogue ("wij zijn postmodern, dus alles is maar een discours ?"), ik vind niet dat het ooit te vroeg of te laat is om komaf te maken met mythen, in de geschiedenis of elders, zeker als je ziet we ze zich allemaal toeëigent...Hitler's gedachtengoed bv., om maar een extreem voorbeeld te nemen, was geheel en al op mythen en hersenschimmen gebouwd : raciale mythen, de "Volksgeist", het spook van de judeo-bolsjevistische samenzwering...

En als je bedoelt dat deze mythe hier al lang geleden ontkracht is : veel mensen, zelfs als ze Latijn gedaan hebben, hebben enkel de aanhef van De Bello Gallico gelezen met de fameuze slagzin "horum omnium etc." erin, niet de passus met het verraad van de Remi of het moeiteloos neerslaan van de Belgae. Integendeel, als er één passus is m.b.t. de Belgae die nog gelezen wordt dan is het die van Ambiorix die als een ware held de dans ontspringt tijdens een achtervolging door een contingent Romeinen.

Bovendien moet ik er op wijzen dat veel van de mythen en verouderde hypothesen die in dat boek ontkracht worden nog altijd klakkeloos overgenomen worden in de studieboeken van het lager en middelbaar onderwijs.

Ik herinner mij bv. nog dat we in het middelbaar ooit geleerd hebben dat het Kolenwoud (het Zoniënwoud van nu is er het restant van) een rol zou hebben gespeeld in het tot stand komen van de taalgrens. Die these is echter al decennia geleden verworpen, omdat we nu weten dat het woud in kwestie niet zo'n ondoordringbare barrière was als soms voorgesteld en het bovendien niet eens van W naar O liep, maar N-Z georienteerd was !

Blijkbaar is "dit soort debunking" dus zo oud dat het goed is dat ze eens gereactualiseerd wordt :wink: .

Bovendien, zelfs al is België een kunstmatige creatie... bvb Duitsland (en het Duits) is dat ook hoor... ik vind het een beetje een zwak argument. Maar soit.


Ik vind het eerlijk gezegd zwakker om te doen alsof "België" al in een notedop aanwezig was sinds de tijd van de Romeinen of de vroege middeleeuwen, een projectie waaraan zelfs een groot historicus als Pirenne zich bezondigt. Zwak, oud of niet, ik vind dat de waarheid zijn rechten heeft, en dat het aan ons is om die rechten in de praktijk om te zetten.

Valete,

Q. Pomponius Atticus
Quintus Pomponius Atticus
Praetor

"Ars longa, vita brevis" - Hippocrates
Quintus Pomponius Atticus
Senator
Senator
 
Posts: 500
Joined: Wed Aug 28, 2002 6:03 pm
Location: Belgica

Postby Gnaeus Dionysius Draco on Sun Apr 18, 2004 11:09 am

Neenee, ik spreek de schrijver van het artikel (of was het een boek) niet tegen hé. Idd, veel mensen geloven in dat soort mythes. Maar mijn punt is dat de meeste staten kunstmatige creaties zijn, gevoed door mythes. Alleen, al is dat besef waarschijnlijk ook aanwezig op universiteiten ginds, wordt het volgens mij zelden uit de kast gehaald om natiehaters mee te voeden, zoals we er hier een pak rondlopen hebben.

Bovendien, dat van die fortissimi sunt Belgae kan helemaal ontkracht worden met één simpele zin: die 'Belgae' hebben niks met ons te maken, de huidige Belgen stammen af van Franken en in mindere mate Ingweonen en Romeinen.

Draco
Gn. Dionysius Draco Invictus
User avatar
Gnaeus Dionysius Draco
Curialis
Curialis
 
Posts: 1618
Joined: Fri Aug 30, 2002 8:04 pm
Location: Belgica

Postby Marcus Pomponius Lupus on Sun Apr 18, 2004 11:29 am

Salvete,

Het is altijd leuk om mythes te "ontkrachten", je lijkt er zoveel slimmer door, een aura van "mij hebben ze niet liggen" omringt je, maar als hij schrijft dat de Belgen in 2 veldslagen "moeiteloos" in de pan zijn gehakt, dan vergeet hij er wel bij te vermelden dat de Nerviërs nabij de Samber maar liefst 6 legioenen, waaronder Caesar zelf en het fameuze tiende, volledig op de knieën hadden gedwongen en dat het enkel door het zelfstandig ingrijpen van Labienus was, die met de ruiterij kwam opzetten, dat vermeden werd dat daar de grootste Romeinse nederlaag ooit werd geleden.

Not quite zo "moeiteloos" dus

Lupus
Last edited by Marcus Pomponius Lupus on Sun Apr 18, 2004 2:45 pm, edited 1 time in total.
Marcus Pomponius Lupus
Iurisconsultus
User avatar
Marcus Pomponius Lupus
Eques
Eques
 
Posts: 307
Joined: Fri Aug 30, 2002 8:40 pm
Location: Belgica

Postby Gnaeus Dionysius Draco on Sun Apr 18, 2004 11:55 am

Grootste Romeinse nederlaag ooit? Ik dacht dat dat die beruchte Varus was, die dat op zijn conto mocht schrijven?

Draco
Gn. Dionysius Draco Invictus
User avatar
Gnaeus Dionysius Draco
Curialis
Curialis
 
Posts: 1618
Joined: Fri Aug 30, 2002 8:04 pm
Location: Belgica

Postby Marcus Pomponius Lupus on Sun Apr 18, 2004 2:42 pm

Zoals ik al schreef was het dan ook geen nederlaag van de Romeinen, Labienus heeft het tij nog kunnen keren.

Caesar, had hij in steno geschreven, beschrijft het zo :

1 ) ruiterij ziet in de verte wat ongedisciplineerde troepen en rukt uit
2 ) de legioenen beginnen een kamp op te zetten
3 ) de Nerviërs vallen aan
4 ) de Nerviërs nemen het kamp in
5 ) 10e boekt successen, maar toch slaan er al Romeinen op de vlucht
6 ) centurions vallen bij bosjes, een veldteken gaat verloren
7 ) collectieve wanhoop en uitputting bij de Romeinen
8 ) Labienus komt als reddende engel, Romeinen krijgen weer moed
9 ) het tij keert en Nervïërs worden afgeslacht

Iedereen weet wel dat Caesar overdreef om zijn prestaties meer allure te geven, maar hij moest wel binnen de perken blijven, per slot van rekening waren er meer dan genoeg zonen van aristocraten met hem mee op pad die de waarheid kenden. Hij kon van een overwinning op 6000 man misschien wel een overwinning op 6500 of zelfs 7000 maken, maar hij kon er geen 10000 van maken.

De Romeinen hebben de slag weliswaar gewonnnen, de Nerviërs zijn zo goed als uitgeroeid, maar zelfs een zekere mate van overdrijving indachtig kan je daaruit enkel maar concluderen dat ze het die dag met 6 legioenen tegen de Nerviërs heeeeel zwaar hebben gehad, misschien wel echt op randje van de nederlaag.

Of ze dat de sterkste maakt of niet doet er niet toe, maar stellen dat ze "moeiteloos in de pan werden gehakt" is wel heel naïef. Vergeet niet dat de Bello Gallico verslagen waren voor de senaat he, hij kon het zich dus echt niet permitteren om blatante leugens te gaan vertellen, hij kon niet zeggen dan er 650 duizend Remi waren en dat hij dus nòg meer troepen moest lichten, hij werd gecontroleerd op wat hij deed en of het wel klopte. Er is overdrijving en hij heeft het geschreven met ook het volk als publiek in gedachten, hij heeft zaken gedramatiseerd (of hij bij die slag tegen de Nerviërs echt zelf in de eerste linies is gaan strijden of niet, daar hebben we het raden naar), maar de feiten, de grote lijnen, daar kon hij toch echt niet onderuit. Wie dan ook zegt dat het "moeiteloze" onderwerping was heeft ofwel de Bello Gallico recent niet meer gelezen of houdt van een understatement.

lupus
Marcus Pomponius Lupus
Iurisconsultus
User avatar
Marcus Pomponius Lupus
Eques
Eques
 
Posts: 307
Joined: Fri Aug 30, 2002 8:40 pm
Location: Belgica

Postby Marcus Pomponius Lupus on Sun Apr 18, 2004 2:46 pm

Net gezien dat ik "dat werd vermeden dat" was vergeten in mijn eerste bericht, heb het aangepast, maar de inhoud leek me wel duidelijk, het zou me straf lijken moest Labienus komen opzetten met de ruiterij en dat net daardoor de nederlaag wordt geleden, nonne ?
Marcus Pomponius Lupus
Iurisconsultus
User avatar
Marcus Pomponius Lupus
Eques
Eques
 
Posts: 307
Joined: Fri Aug 30, 2002 8:40 pm
Location: Belgica

Postby Quintus Pomponius Atticus on Sun Apr 18, 2004 3:25 pm

Hm. Gezien ik gezegd had dat mijn samenvatting wat lapidair is en het hele verhaal met nuances en details enkel in het boek te vinden is, citeer ik even de relevante passage in zijn geheel :

Het gevecht met de Nerviërs is bloedig en blijft onbeslist...In één klap wordt het volk tussen Scheld en Maas gedecimeerd. Caesar overdrijft zijn overwinning uiteraard, het is onduidelijk hoe 500 strijders de slag overleefd kunnen hebben en waar tijdens een campagne nauwelijks drie jaar later de nieuwe Nerviërs vandaan gekomen zouden zijn) maar toch zal het niet lang meer duren alvorens over het lot van "België" beslist is.

Meteen daarna rukt Caesar op tegen de Aduatuken. Zij capituleren na een schijnbelegering van hun vesting Atuatica, die men doorgaans situeert in de streek rond het huidige Namen. Na de onderdrukking van een opstand die meer weg heeft van een georganiseerde slachting, wordt de bevolking als slaaf verkocht. Eén legioen volstond voor de campagne langs de Atlantische kust tot aan de Rijn. Zo overwint Caesar in één veldtocht en twee gevechten - waarvan één fictief en één slachting - de geduchte Belgen die enkele pagina's eerder nog een bedreiging voor Rome leken te vormen, zoveel nadruk werd er gelegd oph un moed, aantal, grondgebied en vastberadenheid.

Bij het verslag over deze veldtocht kan men niet anders dan denken aan de kolonisatie van Amerika. Stammen worden gediaboliseerd en steeds verder uitgeroeid, verraden door hun rasgenoten, bloedig onderworpen en verheven tot mythe, om niet te zeggen tot toonbeeld van moed en oorlogsdeugden. De heldenmoed van de afgeslachte volkeren wist de smet van het bloedvergieten van de overwinnaarshanden en hun dapperheid doet de extreme ongelijkheid in de strijd tussen beide partijen vergeten.


Valete,

Q. Pomponius Atticus
Quintus Pomponius Atticus
Praetor

"Ars longa, vita brevis" - Hippocrates
Quintus Pomponius Atticus
Senator
Senator
 
Posts: 500
Joined: Wed Aug 28, 2002 6:03 pm
Location: Belgica


Return to Collegium Historicum

Who is online

Users browsing this forum: No registered users and 7 guests

cron